"Żako"(papuga)

Żako, papuga popielata, papuga szara(Psittacus erithacus) – gatunek średniego ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju Psittacus.

Wygląd zewnętrzny
Upierzenie przeważnie szare z białymi akcentami. Ogon czerwony lub kasztanowaty zależnie od podgatunku.
Rozmiary
Długość ciała: ok. 32,5 cm.
Głos
Ochrypłe wrzaski i głośne, rytmiczne gwizdy. Nawołują głównie wieczorem, wracając z żerowisk na nocleg. Posiada zdolność naśladowania różnych dźwięków (ptaki mimetyczne).
Zachowanie
Nocują w wielkich stadach liczących nawet ponad 5000 ptaków (znane są dwa takie noclegowiska w Gabonie). O świcie rozlatują się małymi grupkami na żerowiska.
Długość życia
Dożywa ok. 50 lat.
Zasięg występowania
Zamieszkuje środkową Afrykę, od Sierra Leone na zachodzie po Kenię i Tanzanię na wschodzie.
Biotop
Nizinne lasy, sawanna z zadrzewieniami, zarośla mangrowe.
Pożywienie
Głównie orzechy i owoce, a także liście.
Lęgi
Gniazdo w szczelinie drzewa, gniazdują w luźnych koloniach (na jednym drzewie jedna para). Samica składa 2–4 jaj i sama je wysiaduje przez 21-30[6] dni. Pisklęta są karmione przez oboje rodziców.
Status i ochrona
Według IUCN żako ma status "narażony na wyginięcie" (VU). Ze względu na chwytanie do hodowli liczebność gatunku zmniejsza się, ale w wielu miejscach jest jeszcze ptakiem licznym.
Podgatunki
Wyróżnia się dwa podgatunki: żako większa (Psittacus erithacus erithacus) i żako mniejsza (Psittacus erithacus timneh).
Osobniki z podgatunku P. e. erithacus są większe (około 33 cm) z czarnym dziobem, szarym opierzeniem, czerwonym ogonem. Niedojrzałe mają ogony ciemny, aż do ich pierwszego pierzenia, które następuje w ciągu 18 miesięcy życia. Ptaki te początkowo również mają szare tęczówki, które zmieniają się w bladożółty kolor po mniej więcej roku. Żako kongijskie występuje na wyspie Książęcej, wyspie Bioko, w południowo-wschodniej części Wybrzeża Kości Słoniowej, zachodniej Kenii, Tanzanii Północno-Zachodniej, na południu Demokratycznej Republiki Konga i w północnej Angoli.
Osobniki z podgatunku P. e. timneh są mniejsze (około 30 cm). Mają ciemniejszy kolor (grafitowo-brązowy lub ciemnoszary), ciemniejszy bordowo-szary ogon i jasną górną część dzioba. Żako liberyjskie jest charakterystyczne dla zachodniej części lasów równikowych Gwinei i sąsiadujących z sawannami Afryki Zachodniej od Gwinei-Bissau, Sierra Leone i Mali do co najmniej 70 km na wschód od rzeki Bandama. Żako liberyjskie rozpoczyna naukę mówienia szybciej niż żako kongijskie i często jest mniej nerwowe w obrębie obcych i nowych sytuacji. Są jednak mniej popularne w sklepach (zwykle jedna papuga liberyjska na kilka-kilkanaście kongijskich).
W klasyfikacji ptaków przyjętej przez BirdLife International P. e. timneh jest podnoszony do rangi odrębnego gatunku Psittacus timneh ; w 2014 roku także Międzynarodowy Kongres Ornitologiczny zdecydował o podniesieniu P. e. timneh do rangi odrębnego gatunku.